Lampy do uprawy roślin - rodzaje oświetlenia. Poradnik doświetlania

Sztuczne światło daje roślinom energię niezbędną do ich wzrostu, sprawi także, że będą rozwijały się prawidłowo od momentu kiełkowania, aż po okres ich kwitnienia. Współcześnie dysponujemy wieloma rodzajami nowoczesnego oświetlenia, które pomaga w uprawie w warunkach domowych, w częściowej lub całkowitej izolacji takich hodowli od naturalnego światła słonecznego (UV). Najpopularniejsze z nich to oświetlenie ledowe Led Grow, lampy HPS oraz świetlówki CFL.

Lampy HPS

Lampy sodowe jeszcze do niedawna wykorzystywano głównie do oświetlania ulic, jednak znalazły one zastosowanie również w hodowli roślin. Przez ostatnie lata oświetlenie HPS było najbardziej popularnym typem światła stosowanym przez growerów zajmujących się uprawą różnych gatunków w domu. Lampy HPS wspierają wzrost roślin na każdym etapie ich rozwoju, od kiełkowania do kwitnienia, dostarczając sadzonkom energii niezbędnej do przeprowadzania procesu fotosyntezy.

Lampy HPS świecą pełnym spektrum światła od 280nm do 1000nm, dlatego ich widzialne światło przypomina światło słoneczne. W rzeczywistości roślina w trakcie doświetlania wykorzystuje mniej niż połowę światła wytwarzanego przez wysokoenergetyczne oświetlenie żarówek typu HPS. Wynika to z jej zapotrzebowania na konkretne długości świateł. Oświetlenie HPS charakteryzuje też duża ilość ciepła. Aby użytkować model HPS, musimy zakupić zasilacz (tzw. balast) oraz odbłyśnik (aby dobrze rozprowadzić światło). Dodatkowo lampę sodową (lub pomieszczenie uprawowe) należy dobrze wentylować, aby zredukować dużą ilość ciepła produkowaną przez żarówkę.

Lampy CFL

Świetlówka kompaktowa lub jak kto woli fluorescencyjna lampa kompaktowa, czyli CFL to jedno z najtańszych rozwiązań dla miłośników domowej uprawy roślin. Największą zaletą oświetlenia CFL jest stosunkowo niska cena oraz łatwość w montażu (w przeciwieństwie do modeli HPS użytkownik nie potrzebuje dodatkowego zasilacza - wystarczy zamontować żarówkę na odbłyśniku).

Dużą zaletą świetlówek kompaktowych jest również niższy pobór energii elektrycznej (w porównaniu do lamp HPS), dzięki czemu koszt domowej uprawy roślin zostaje zredukowany. Wadą pozostaje awaryjność oraz niższa penetracja światła, a przez to słabszy efekt wzrostu roślin - w porównaniu z wariantami typu HPS, jak i z oświetleniem ledowym Led Grow.

Oświetlenie Led Grow

To jeden z najnowszych i najbardziej wydajnych sposobów doświetlania roślin w profesjonalnych szklarniach i w warunkach upraw domowych. Oświetlenie Led Grow umożliwia dobranie idealnego spektrum długości (fal) światła, które wymaga sadzonka w konkretnej fazie wzrostu. Drugą zaletą jest pełna kompaktowość żarówek typu LED - użytkownik nie potrzebuje dodatkowych zasilaczy czy odbłyśników, wystarczy podłączenie lampy do prądu czy wkręcenie żarówki do klasycznego gwintu.

Oświetlenie Led Grow daje możliwość dobrania takiego światła, które będzie idealne do konkretnej fazy wzrostu rośliny w hodowli - od etapu kiełkowania, początkowego i dalszego rozwoju, aż po moment ich kwitnienia. Użytkownik może kupić oddzielną lampę na fazę wzrostu i oddzielną na fazę kwitnienia; a także booster UV do ochrony przed szkodnikami. Alternatywnie może również wybrać oświetlenie Led grow z uniwersalnym spektrum lub z możliwością przełączania między fazami kwitnienia i wzrostu. Zastosowanie oświetlenia Led Grow pozwala na osiągnięcie spektakularnych efektów hodowlanych przy minimalnych kosztach eksploatacyjnych. Nawet wyjątkowo mocne oświetlenie Led Grow zużywa małe ilości energii elektrycznej, a poza tym jest trwalsze od innych lamp wykorzystywanych do doświetlania roślin.

Żywotność diod w panelach Led grow to nawet 50.000 godzin; gwarantuje bezpieczeństwo uprawy i niezawodność oświetlenia przez bardzo długi okres. Dodatkowo, dzięki nowej technologii LED zaoszczędzimy na wodzie oraz drogich odżywkach, które odparowują w pomieszczeniach o wysokich temperaturach. Wybierając lampę LED do uprawy roślin należy pamiętać, że diody LED nie działają na 100% oznacza to, że faktyczny pobór mocy lampy będzie niższy niż ten zadeklarowany przez producenta (należy zwrócić uwagę na moc pobieraną przez panel bezpośrednio z gniazdka).

Jaką lampę do wzrostu roślin wybrać?

Z pomocą dobrze dobranego oświetlenia można w znacznym stopniu zwiększyć wydajność uprawy, uzyskując z niej obfite plony. Lampa do doświetlania roślin występuje w wielu wersjach, każda z nich ma zróżnicowane parametry techniczne, m.in. wydajność i stopień poboru mocy. W trakcie zakupów urządzeń z tej kategorii należy zastanowić się nad budżetem, jaki możemy na to przeznaczyć i dostosować zamawiany model do rozmiaru hodowli, a także gatunków roślin, będących na etapie wzrostu. W poniższej tabeli podsumowujemy najważniejsze informacje na temat poszczególnych rodzajów oświetlenia.

Wzrost roślin a barwa światła lampy

Nowoczesne lampy do wzrostu roślin oferują pełne spektrum światła, co ma korzystny wpływ na proces fotosyntezy. W hodowli większości gatunków kluczowe jest niebieskie oraz czerwone, które odpowiadają kolejno za rozwój liści i łodyg oraz za kwitnienie i produkcję nasion. Warto też, aby wybrane oświetlenie emitowało w niewielkim stopniu podczerwień oraz ultrafiolet (UV).

W przypadku modeli HPS oraz LED Grow parametry związane z barwą światła można konfigurować zgodnie z aktualnymi potrzebami hodowli. Uprawy w trakcie kwitnienia i wzrostu mają nieco inne zapotrzebowanie. Z kolei lampa CFL (czy mniej zalecana UV) nadaje się do doświetlania roślin, którym nadal musimy zapewnić dostęp do naturalnego światła. W ich przypadku widmo światła jest bowiem wąskie lub jego konfiguracja jest niedostępna.

Uprawa komercyjna i domowa - jakie lampy do roślin?

W trakcie poszukiwania idealnej lampy do doświetlania hodowli roślin warto zwracać uwagę nie tylko na cenę zakupu, ale też ostateczny koszt inwestycji. Kluczowy jest współczynnik poboru energii elektrycznej oświetlenia w stosunku do mocy światła, jakie generuje. Dotyczy to zwłaszcza upraw komercyjnych o zaawansowanej powierzchni, gdzie optymalizacja kosztów i wydajność są bardzo ważne. Inne, istotne kwestie to m.in.:

• wpływ na środowisko – ściśle związany z zapotrzebowaniem energetycznym,
• optymalna długość emitowanych fal – dostosowana do fazy kwitnięcia i wzrostu,
• montaż – czas instalacji oraz dodatkowe akcesoria,
• konserwacja – związana z żywotnością oświetlenia.

W przypadku lamp przeznaczonych do doświetlania hodowli domowych, np. roślin doniczkowych, najważniejszym parametrem będzie spektrum światła oraz energooszczędność oświetlenia. Stosunkowo tanim rozwiązaniem są żarówki LED, a także nieco mniej wydajne CFL. Z kolei na potrzeby większych plantacji atrakcyjną opcją są modele sodowe lub ledowe.

Wśród produktów Grow LED znaleźć można też lampy do uprawy roślin UV Booster. Takie modele montuje się obok zwykłych żarówek, w celu ochrony sadzonek przed szkodliwym wpływem pleśni oraz owadów. Dzięki promieniowaniu UV zwiększa się bowiem produkcja glikozydów, które skutecznie odstraszają insekty.

Prawidłowe ustawienie lamp do hodowli roślin

Dobór odpowiedniej lampy do hodowli roślin to jeszcze nie wszystko! Musimy także zadbać o ich odpowiednie rozstawienie, aby z jednej strony nie spaliły sadzonek w czasie wzrostu, z drugiej zaś oświetlały je z optymalnym natężeniem. Nie istnieje idealna, odgórnie ustalona odległość między żarówkami, a doświetlanymi uprawami. Jest ona uzależniona od kilku czynników, takich jak:

• moc żarówki,
• rodzaj lampy,
• zapotrzebowanie roślin,
• rozmiar hodowli i sadzonek.

Z pomocą przychodzi współczynnik lux, który pozwala określić, ilość lumenów przypadających na każdy metr kwadratowy powierzchni uprawy. Przykładowo żarówka o mocy 50W ustawiona w odległości 60 centymetrów od hodowli daje natężenie światła równe 1050 lux. Takie ustawienie jest optymalne na potrzeby wzrostu roślin cienioznośnych. Z kolei dla gatunków wymagających większego naświetlenia rozstaw powinien być mniejszy (15 cm dla wysokiego zapotrzebowania, 30 cm dla umiarkowanego).